تفاوت‌هایی میان دروغ و اشتباه صادقانه

پیداست که حرف من درست نبود. اما از آنجا که به درستیِ آنچه می‌گفتم عقیده داشتم، باری به هر حال راستگو بودم. هرچند اشتباه کردم اما دروغ نگفتم. این تمایز میان درستی و راستگویی مهم است اما بیم آن می‌رود که در بحث و جدل‌های مربوط به سیاستِ «پساحقیقت» و «اخبار جعلی» گم شود.

بسیاری از ما چه بسا ندانسته اغلب مطالب پیش‌پاافتاده‌ی نادرستی را با دیگران در میان می‌گذاریم. امروزه، تقریباً همیشه کسی هست که موبایل به دست آماده باشد تا مطلب ما را اصلاح کند. اگر واقعاً اهمیت داشته باشد، احتمالاً به خود زحمت می‌دهیم که درستی داده‌های خود را بسنجیم.

اما گاه حتی روزنامه‌نگاران شریف و پژوهشگران دقیق اشتباه می‌کنند. اشتباهات صادقانه رخ می‌دهد. وقتی این اشتباهات مطرح می‌شود بلافاصله تصدیق و رفع و رجوع می‌شود؛ چه بسا پرسش‌هایی دشوار درباره‌ی کاستی‌های روش و فرایند کار که به اشتباه انجامیده نیز مطرح شود. اما تفاوت بسیار زیادی میان اشتباه و دروغ ــ و میان «اخبار جعلی» و «اخبار اشتباه» ــ وجود دارد. خبر جعلی همیشه اشتباه است، و به همین منظور جعل شده است. اما خبر اشتباه همیشه جعلی نیست بلکه ممکن است صرفاً یک خطا باشد.